Inoiz ez idatzi denboraren hausturan taupadarik aditu ezean.

Txabi Etxebarrieta.

Martxan dabil berriro bazkaltzeko ere geratzen ez den mundua. Egun on!- batez agurtu dute bi agurek elkar Zelai-Luzen.

– Ondo al gabiltze?
– Hainbestien neska, tirando… Okerro dabiltzenak bazauden ta ezin kejau!

Estudianteak erdi-oporretan daude oraindik. Euren bizitzekin zer egin ez dakitenak edo oso garbi daukatenak baino ez dabiltza liburutegian. Argi bila ari dira paper tartean murgildutako zomorro bakanak.

– Ta zuen alaba hori ze, bizi al da?
– Hare re tirando… lan bile zabilen. Ahalegiñe eitein eh, honea ta harea kurrikulumek botaiez… Badakin, ez ditun garai errezak!

Segi letzen!

Indarra da nigan bilatzen dudana,

zerura naramaten kantetan aztarka nabil.

Bisaiak haize freskoa  ebakitzen duen sentipen purua da,

minaren arrastoa galkorra dela diostana.

Segi letzen!

Adiskideaz hitz egitera nator, zer den eta zenbateraino den adieraztera.

Zuloratuta zaudenean, soka bat; itota zaudenean, arnas pausatua.

Minduta bazaude, ukendua da; gustora bazaude, bidaidea.

Errutinak aspertuta bazauzka, bizigai izango duzu; konspiratzean, konplize.

Hutsunean, bete egingo zaitu eta betekadan gonbitoka lagundu.

Hor egongo da, hor ez badago ere. Faltan botatzen duzunean, hitz egingo duzue, eta baliteke asteak igarotzea, berriz ikusterako. Maite duzula esango diozu; baliteke sekula elkarri maite konturik ez aipatzea, baina hitzek ahoa bete baino, hobe lukete ekintzek hitzak betetzea.

-Hautsita nagok, esango diozu; eta zutik hago! ihardetsiko dizu berak.

-Beldur nauk, aitortuko diozu; hemen nauk,  hark erantzungo.

Eta sorbalda hori eskertuko duzu, bizkarrezurra beste, azken heldulekua bailitzan,  barruak krak egin dizunean. Elkarren beharra izango duzue, eta horrek egingo zaituzte adiskide. Ez gehiago konta, harreman iragankorren ipuin hura, benetakoak nahi ditut, bizitzen jarraitzeko.

Har itzazu hitz koldarrok,  inoiz aurpegiratzen ez dizkizudanak dira. Esker minez doazkizu; eskerrak minean ondoan zauzkadan, pozean ere hala izateko gero.

Herenegun bete ziren 25 urte, Lazkao txiki bertsolari maitatua hil zela. Atari honetan, bere zenbait pasadizo agertu dira egunotan. Halere, Abaliñeko txikiaren memoriari neure alea jartze aldera, plazan kantatu zituen bat-bateko bertsoen hautaketa txiki bat ekarri nahi izan dut gaurkoan; ezagunak batzuk, ez hainbeste besteak . Bertsoaldi batzuetatik, zenbait bertso kentzeko lizentzia hartu dut, hautaketa zabalago baten mesedetan. Irriz eta malkoz (Auspoa, 1994) liburuetatik, Bat-bateko sorgina (Berria, 2005) liburuxkatik, zein grabazio zaharretatik atereak dira, guztiak ere.

Segi letzen!

Lorik hartu ezinik nagoela idazten ditut hitzok pantaila aurrean jarri eta esperimentu bat egitera noan kontua da jan beharko ez lidaketen aferek jaten didatela burua eta miserablea sentitzen naizela horregatik baina gero pentsatzen dut bakoitza bere gatazkek bizi dutela eta halere ez naiz lasaitzen taka eta taka jarraitzen du hotsak nire behatzen erritmoan, mekanografiako ikastaroa egin nuenetik komak jartzen ere badakit, eta punto. Ilunpetan ari natzaizue idazten ziurrenik irakurtzen ez duzuen nire ataltxoa hiru astean behin bete behar izaten dudana konpromisoa hartu nuelako eta sinisten dudalako proiektuan joder. 4:31 dira eta ez dut lorik hartu. Lagunek kezkatzen naute eta kezkatu behar ez ninduken jendeak ere kezkatzen nau. Jende txarra. Bueno ez dakit jende txarra den baina txartutakoa behintzat bai, egoa frustrazioa josi gabeko zauriak eta gaizki kudeatutako emozioak baina jende txarra azken finean. Zein ez da ba jende ona lehenengo bistaratuan, gero ohartzen zara jendeak barruan ze ustel mordo duen eta etsiak hartzen zaitu eta munduari su emango zenioke eta frantzira aldein eta holaxe ba pixkat geyo segi ber det. Iye pentsau be ai naiz taka ta taka datorren bezela botatzen proau zazue egunen baten bastante relajatze zaitu hamargarrren lerrotik aurrea, pentsau nazkie emateizun batematengan ta hasi idazten taka ta taka. Dianan tipo o tipa horren erretratue jarri ta erdoildutako dardo batekin arpeye zulatzie bezela da taka ta taka karaktere bakoitzeko zulo bat, pentsau ze aberi arpeyen. Ikusten nola gure barruko kriminala atatzean batzutan? Kontue da pareta bat dakeula eo maskarie eo katamalo euskera guaijatorrien esanda ta hoixe ez digula uzten gure barruko nazkante hori atatzen baino sinistu inguruen badaudela nazkantiek uste baino geyo. Bo hi bukaberkoen ba txikita, bai nere alue jaten ondo ai haiz baino kolan kantidato geyo zauden ta danantzat zakenat mamaxa. Etorri bezela taka taka gustoa eongoituk gure herriko Tikunistak, etzakiat hola idaztean e, pentsau zemat inporta zaten tipejo hori, bo ba hoxe, ondoloin ta aupa andramaxek ta sokamuturre.

“nik ere bizi nahiko nuke

nor naizen etengabe galdetu beharrik izan gabe

apalago bizi neure buruaz ahazturik

nik hau eta nik beste hori jardun gabe beti

apalago bizi ni ere

gogoa eta adimena erantzun txikiei emanda:

gizaki bati dagozkion neurriko kezkekin”

Jose Luis Otamendi

Kezka bat du neurekiko

eta neuretzako

adar gazte honen uztak

ba ote dakartzan masustak

ene bidaiedeentzako

kezka bat dut neurekiko

baina zeuentzako

zergatik zaintzen gaituzuen horren ondo

zer dela-eta mintzo zareten itxaropenaz

ezer sortuko ez dugun penaz

erruki zaretelako…

Kaxoian gorde huen bere garaian, eta traste zaharrak botatzen ari haizela topatu duk, paper zahar batean idatzita. Putz egin eta hautsa kendu diok.  T, hi betidanik izan naiz tipo beroa, sentitu ahala botatzekoa. Ibilian irakatsi dik bizitzak, tartean muturreko batzuk hartuta, arrazionalagoa izaten. Eta orain hor habil, ez batera, ez bestera. Heure buruari esanaz, marra “gorria hor zagok eta honaino sentitu dezakek”. Abangoardia kultural baten parte izan nahiaren lainez txoroa erantzi ezinik zirriborratu huen poema hau, kezka generazionalak, gurasokeriaren aurkako errebeldia, eta bla, bla, bla… Eta hara non heukan kaxoi azpiko iluntasunean. Argitik itzalera egin duela ematen dik, mugimendu natural bat bezala.

Segi letzen!

Barkatuko didazue kontulepotarrok, baina azterketen zurrunbiloaren erdigunean harrapatu nau gaurko datak, eta sormenerako astia (eta gogoa) lapurtzen du itobehar honek. Librexeago zabiltzatenontzat, dokumental baten gomendioa dakart halere.

“Desertetuko kanpaina” (1878-1885),  Estatu argentinarrak,  bere mugen barruan zeuden lurrak kapitalizatzeko aurrera eramandako kanpaina militarra izan zen. Estatuaren eta kapitalaren “kabitu ezin” horretan,  bertako indigenen aurkako genozidio odolotsu bat eman zen.  Maputxeak ziren, lehenengo militarki, eta ondoren kulturalki zein ekonomikoki azpiratuak izan zirenak. Herri indegena honen demonizazioa, eta historikoki Estatuak zabaldutako justifikazioa azaleratzeko ahalegin bat da dokumentala.

Ondo segi, jendilaje estimatu hori.

Hari mutur baten beharrean dabilenak, edozeri eusten dio, eta azken orduko estuasunean sor lezake, artelan iragargaitzena ala zabor konpletoa. Xabier Silveira datorkit, danba, lehenengo kolpean. Momentuak bizi du genioa askotan. Eta alferra berriz, halabeharrak gehienetan.

Kontua da, kontu lepo dauzkadala buruan, agendan, eta kontu lepo ere hortxe, hiru astean behin, fin asko etortzen dela ganbarara ate joka. Eta ni, argialdika funtzionatzen duen horietakoa izan… “Fetxie jarri ezkeo allau ettek”, Martitteko zirtolari baten esana da, egia berdaderoa eta ideia handiak besteko baliagarria, nire kasuan.

Argialdiaren faltan, hor daukat ordea, aurreko egunean Argi beltza makulutzat, hau ere fin asko hiru astean behin.

-Bidenabar aitor dezadan, hemen idaztea eta proiektu bizi honen parte izatea, niretzat ere ohore bat izateaz gain, akuilu ezinbestekoa zaidala, nagitasunaren antidoto bat. Hemen segiko dut beraz, neure txorradetan. Zenbat iruzkin izaten ditudan ikusita, irakurleak ere mordoa izango ditut seguru asko.-

Zerta nijuen? A bai! Ba Argi beltzaren testuak zein bere gaitzizenak, ardi beltzak gogorarazten dizkidate.  Eguneroko zoro honetan, mass medien iritzi industriak irentsi ez duena ardi beltza da. Gaur bai eta bihar ere bai, proiektu iraunkor baten alde lanean dabilena ardi beltza da. Eskatu gabe ematen duena ardi beltza da. Jakintza, kantuak ala letxugak, ingurukoekin elkarbanatzen dituena ardi beltza da. Eta ardi beltzak, maitasuna produzitzen du horrela, zentzurik sakonenean.

Lotarakoan, ardiak kontatzen irakatsi ziguten, eta nire buruan zuriak dira oraindik ardiok. Baina txarrantxa saltatzen ikasi duten beltzak ere ugaltzen ari dira, saldoka datoz.

Lo aurreko kontaketan ardi beltzak soilik ageri zaizkidanean, orduan esan nahiko du, ordena sozial berri batean bizi garela.

“Gazte, kontua duk ez haizela nahi duana egiten ari,

 edo ari bahaiz,

gaizki ari haizela besterik gabe”

Charles Bukowski

Egin nahi ez ditugun

gauzak nola uka

“etorkizun on” baten

fedea degu ta

geure inguruari

erreparatuta

jendea somatzen det

bizitzaz ahaztuta

denbora geroari

hipotekatuta.

Segi letzen!

“Ni ez naiz hemengoa”

J.S

“Ihes egin nahi nuke, ihes!”

Gartxot (Donostiko alde zaharrekue)

Ibaiari lapurtutako lurretan bizi gara. Urolak gainezka egiten zuen bakoitzean esaten zigun, errespetatzen genuen irakasle bakarrenetakoak. Betidanik izan da ganbaran ibili izan dudan esaldia. Gizakiaren faktorea erantsi, eta eman buelta esaldiari. Ezin dute bizi lapurtu dizkieten lurretan.  Gutizia eta boterea. Jabetza pribatua eta desjabetuak. Deitu inperialismoa, nahi bada. Gatozen naturara bueltan. Fabrikaz jositako lurretan bizi gara. Belazeari porlana. Harriari altzairua. Haizeari kea. Dena ordaindu beharraren ordaina.

Segi letzen!